Transplantacja-warto wiedzieć

Pobieranie i przeszczepianie narządów ludzkich - informacja

Dlaczego warto wiedzieć

Organy pobierane od dawców zmarłych odgrywają kluczową rolę w ratowaniu ludzkiego życia. Szacuje się, że narządy jednego dawcy mogą uratować lub przedłużyć życie siedmiu osobom. Pomimo znacznego postępu medycyny w przeszczepianiu narządów i tkanek, lista oczekujących jest wciąż dłuższa, niż lista dawców. Szacuje się, iż na terenie Unii Europejskiej na przeszczep oczekuje w tej chwili około 60 000 osób. Niestety, każdego dnia 12 z tych osób umiera.

Kto może być dawcą

Przeszczep może pochodzić od żywego lub nieżywego dawcy. Większość przeszczepów pochodzi od dawców zmarłych. Od żywego dawcy można pobrać nerkę, szpik kostny lub fragment wątroby. Prawo zezwala na pobranie nerki od osoby spokrewnionej w prostej linii lub małżonka lub partnera życiowego. Dopuszczalne jest także pobranie narządu od osoby niespokrewnionej i niebędącej małżonkiem lub partnerem życiowym, jednakże w tym przypadku zgodę na to musi wyrazić sąd.

Domniemanie zgody

Należy podkreślić, że w Polsce obowiązuje zasada domniemanej zgody na pobranie. Oznacza to, że można pobrać organy od zmarłej osoby, jeśli nie wyraziła ona sprzeciwu (osobiście lub listownie) w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów. W praktyce decyzja ta jest zawsze konsultowana z rodziną.

Powyższą kwestię regulują także przepisy ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów, tekst jednolity zamieszczony w Dzienniku Ustaw z 2023 r. poz.1185.

Rozdział 2 powyższej ustawy (art. od 4 do 11), poświęcony jest pobieraniu komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej.
Przepisy ustawy według stanu na dzień 11 maja 2023 r. podają, że pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia lub zastowowania u ludzi można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. W przypadku osoby małoletniej lub innej nie mającej pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy.

Transplantacja - brak zgody

Sprzeciw wyraża się w formie:

• wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobieranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich, prowadzonym przez Centrum

Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant”

• oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis
• oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie.

Przed pobraniem komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej lekarz lub osoba przez niego upoważniona, zasięgają informacji czy nie został zgłoszony sprzeciw do centralnego rejestru sprzeciwów lub ustalają istnienie sprzeciwu wyrażonego w pozostałych formach na podstawie dostępnych informacji lub dokumentów.

Przydatne linki

https://www.medme.pl/choroby/transplantacje,424.html

https://transplantacja.org.pl/transplantacja/transplantacja-informacje-ogolne/