Zarys historyczny

Choć dzisiejszy Knurów uzyskał prawa miejskie stosunkowo niedawno, bo w 1951 roku w wyniku połączenia z Krywałdem i Szczygłowicami, to jego historia jest znacznie bogatsza.

Pierwsze wzmianki o Knurowie pochodzą z "Księgi uposażeń biskupstwa wrocławskiego" datowanej na przełom XIII i XIV wieku. W tym to okresie Knurów był już zorganizowaną osadą i stanowił część składową ziemi gliwickiej. Zasadnicze zmiany w historii miejscowości przyniósł XIX wiek, związany z procesem industrializacji. Knurów z osady typowo wiejskiej przekształcił sie w ośrodek przemysłowy. Dotychczasowa zabudowa siedliskowa wzbogacona została nowymi obiektami, takimi jak np. dwór wraz ze stawem, który w mocno zmienionym kształcie mieści dziś siedzibę NOT i Izbę Tradycji Górniczej KWK Knurów przy ul. Dworcowej).

Gwałtowny rozwój Knurowa przypada na przełom XIX i XX wieku, kiedy to w wyniku odkrycia bogatych złóż węgla kamiennego podjęto decyzję o budowie koksowni oraz kopalni, które dołaczyły do powstałej w 1875 r. pierwszej fabryki - prochowni na Krywałdzie (poźniejsze zakłady Lignoza). W ślad za fabrykami powstała w latach 1900-1921 zabudowa mieszkaniowa w postaci czterech kolonii dla urzędników i robotników. Są to unikatowe w skali kraju przykłady tzw. osiedli patronackich, wznoszonych w sąsiedztwie macierzystych zakładów pracy. Twórcą i projektantem knurowskich koloni był światowej sławy urbanista niemiecki Karl Henrici. Zespoły te odznaczały się regularnością i geometrycznością układu. Do dziś zresztą, obiekty te zachowały swój specyficzny charakter, wyróżniając się cechami wiejskiej zabudowy z elementami założeń ogrodowych (np.: III Kolonia w rejonie ul. Dworcowej, Ogrodowej, Słoniny i sąsiednich.)

Poza domami mieszkalnymi sukcesywnie rozbudowywano infrastrukturę towarzyszącą. Uruchomiono w 1908 roku pierwszą linię kolejową, w 1912 roku powstał jeden z najbardziej charakterystycznych budynków - Lecznica Spółki Brackiej (obecnie Szpital w Knurowie sp. z o.o. przy ul. Niepodległości). W centrum miasta, w rejonie ulic Niepodległości i 1-go Maja wzniesiono kilkanaście, w większości modernistycznych kamienic, w latach 1928-29 wybudowano także ratusz miejski. U zbiegu ulic ks. Koziełka i Dworcowej zachowała się ufundowana w 1919 roku kapliczka św. Jana Nepomucena, w najbliższym sąsiedztwie wyróżnia się także masywna sylwetka kościoła p.w. Świętych Cyryla i Metodego z oryginalnym wystrojem wnętrz projektu Henryka Burzca - rzeźbiarza z Zakopanego.

Okres powojenny przynosi miastu duże przeobrażenia. Rozbudowa przemysłu, uruchomienie w 1961 w Szczygłowicach drugiej kopalni węgla kamiennego, powstanie nowych osiedli mieszkaniowych wraz z infrastrukturą socjalną, czy też szybko zachodzące przemiany demograficzne związane z napływem nowych osób do pracy powodują zmiany w knurowskim krajobrazie.

Dla rozwoju miasta ważna datą był 8 marca 1990 roku, kiedy to ustawą o samorządzie gminnym reaktywowano polską samorządność. Jest to bezsprzecznie jedno z największych osiągnięć zmiany ustrojowej po 1989 roku. Istotą samorządu terytorialnego jest budowanie wspólnoty i tworzenie mechanizmów współdecydowania o najważniejszych sprawach dotyczących mieszkańców. Dzięki temu, Knurów na przestrzeni ostatnich 30 lat zmienił swój charakter z typowego ośrodka przemysłowego w miasto o zrównoważonym rozwoju z wieloma nowoczesnymi i funkcjonalnymi rozwiązaniami w zakresie infrastruktury ochrony środowaka, układu drogowego, o biektami edukacyjnymi, sportowo-rekreacyjnymi oraz nowymi dzielnicami mieszkaniowymi z zabudową jedno i wielorodzinną.